Funkcjonariusze na czterech łapach
Ponieważ na terenie kolejowym znajduje się wiele miejsc, w których pomoc czworonoga jest niezastąpiona, o takich funkcjonariuszy dba się w sposób szczególny. Nie wszyscy jednak wiedzą, że psy służbowe – jak profesjonalnie się je określa – muszą zdawać coroczne egzaminy sprawnościowe, a ich opiekunowie regularnie odbywają szkolenia, np. zajęcia z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedweterynaryjnej.
Ważny sprawdzian
Jak co roku Komenda Główna Straży Ochrony Kolei organizuje w Zbąszyniu egzaminy weryfikujące poziom sprawności psów przeznaczonych głównie do zadań prewencyjnych. Testom poddawane są psy patrolowo-obronne. W ubiegłym roku taki sprawdzian, nazywany atestacją, odbył się 11-19 grudnia na terenie Ośrodka Szkolenia Zawodowego Straży Ochrony Kolei oraz Hodowli i Tresury Psów Służbowych w Zbąszyniu. Kontroli poddano 37 psów służbowych z całej Polski. Podczas tych corocznych egzaminów ocenie podlegają umiejętności zdobyte przez służbowe czworonogi podczas wcześniejszych szkoleń. Komisja egzaminacyjna sprawdza m.in., czy zwierzęta zachowują dyscyplinę, czy są posłuszne przewodnikowi podczas komend przez niego wydawanych w marszu i w biegu oraz z odległości, a także czy w razie potrzeby, potrafią obronić swojego przewodnika w sytuacji zagrożenia ze strony niebezpiecznego przestępcy. Pies służbowy musi umieć pokonywać przeszkody oraz kontynuować pościg pomimo niesprzyjających warunków.
Jakie psy służą w Straży Ochrony Kolei?
Każdy z czworonogów, zanim rozpocznie służbę w Straży Ochrony Kolei, przechodzi trzymiesięczne szkolenie w Ośrodku Szkolenia Zawodowego SOK oraz Hodowli i Tresury Psów Służbowych w Zbąszyniu. Służbowe psy patrolowo-obronne są szkolone przez cały okres służby przez swoich przewodników, a ich umiejętności weryfikowane są nie tylko podczas atestacji, lecz także w codziennej służbie.
Czworonogi w SOK podlegają kryteriom dotyczącym psów swoich ras według klasyfikacji Międzynarodowej Federacji Kynologicznej (FCI). Psy wybierane do służby w SOK powinny spełniać następujące kryteria:
- rasa – owczarek niemiecki, owczarek belgijski malinois, owczarek holenderski,
- płeć – samiec,
- wiek – 12 do 20 miesięcy – w wyjątkowych przypadkach można dokonać zakupu psa w wieku do 24 miesięcy,
- waga psa – owczarek niemiecki 29-45 kg, owczarek belgijski malinois 26-40 kg, owczarek holenderski 26-35 kg,
- wysokość psa w kłębie– 60-65 cm,
- estetyczny wygląd psa, brak zmian skórnych, przebarwień skóry oraz pasożytów.
Oprócz oceny pod względem spełniania kryteriów rasy, takich jak wielkość, waga i wygląd), psy kwalifikowane do zakupu przechodzą także test sprawności psychofizycznej oraz przydatności do tresury i pracy w Straży Ochrony Kolei w zakresie:
– odwagi i agresji w kagańcu i bez kagańca w obecności właściciela,
– odwagi i agresji w kagańcu i bez kagańca bez właściciela,
– prawidłowej reakcji na strzał i detonację,
– prawidłowej reakcji na hałas, dźwięk przejeżdżającego pociągu, gwar tłumu,
– zachowania się podczas pobytu w różnych pomieszczeniach, w tym samochodzie i wagonie, oraz na różnego rodzaju podłożu.
Na ratunek
Psy służbowe pracujące na obszarze kolejowym narażone są na różnego rodzaju urazy, dlatego tak ważne jest szkolenie ich przewodników z zakresu udzielania pierwszej pomocy oraz przestrzegania zasad BHP podczas służby ze zwierzęciem. W grudniu 2023 r. odbyły się specjalistyczne warsztaty organizowane przez Wydział ds. Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego Komendy Głównej Straży Ochrony Kolei. Wzięli w nich udział zarówno przewodnicy SOK z całej Polski, którzy mają pod swoją opieką psy służbowe, jak i kadra szkoleniowa Ośrodka Szkolenia Zawodowego SOK w Zbąszyniu, na co dzień zajmująca się szkoleniem i tresurą psów. Program kursu został opracowany na podstawie wytycznych K9 TCCC/TECC. Szkolenie dla przewodników psów prowadziła doświadczona w tej materii mgr inż. Arleta Wiewiórka, zawodowy treser psów, zoopsycholog i przewodnik psa ratunkowego, labradora Brando.
Program zajęć obejmował zagadnienia teoretyczne i ćwiczenia praktyczne na profesjonalnym fantomie psa CasPeR CPR w zakresie m.in.:
- zasad BHP podczas udzielania pierwszej pomocy zwierzętom,
- zastosowania protokołu MARCHE (procedury kolejności działań ratunkowych),
- resuscytacji krążeniowo-oddechowej psa,
- postępowania i pierwszej pomocy w przypadku urazów, takich jak m.in. krwotoki, oparzenia, urazy narządów ruchu, skaleczenia i złamania,
- rozpoznawania i postępowania w przypadku hipotermii i udaru cieplnego,
- rozpoznawania i postępowania w stanach nagłych pochodzenia nieurazowego psów, np. ostry skręt żołądka, zatrucia,
- wyposażenia apteczki pierwszej pomocy przewodnika psa służbowego.
Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei uczyli się technik bezpiecznego podejścia do rannego psa i jego właściwego przytrzymywania – tak, aby udzielanie pomocy było bezpieczne. Mundurowi musieli także umieć sprawdzić u psa podstawowe czynności życiowe, czyli oddech i krążenie, a następnie każdy uczestnik kursu prowadził resuscytację krążeniowo-oddechową na wspomnianym już wcześniej fantomie. Przeszkolenie obejmowało również tematykę udrażniania dróg oddechowych nieprzytomnemu psu, w tym także metody udrażniania w przypadku zadławienia. Prowadząca szkolenie zaprezentowała technikę badania urazowego oraz techniki zaopatrywania krwawiącej rany głowy, uszu i oczu. Pokazała również, jak skutecznie unieruchomić urazy kostne kończyn. Wszystkie działania praktyczne wykonywane były na labradorze, który jest specjalnie przeszkolony do tego typu działań i chętnie współpracował z uczestnikami warsztatów.
Podsumowując, psy służbowe są nieodzownymi towarzyszami funkcjonariuszy Straży Ochrony Kolei, pełniącymi ważną rolę zwłaszcza w miejscach, gdzie ludzkie zmysły mogą zawieść. Coroczne egzaminy sprawnościowe oraz regularne szkolenia przewodników są kluczowe dla zapewnienia najwyższego poziomu profesjonalizmu i skuteczności ich działania. Dzięki temu, kiedy sytuacja wymaga natychmiastowej reakcji, zarówno pies, jak i jego przewodnik są gotowi sprostać każdemu wyzwaniu. To właśnie ta wspólna praca, poświęcenie i zaangażowanie sprawiają, że więź między funkcjonariuszem a psem służbowym staje się niezwykle silna i trwała. Razem, w służbie bezpieczeństwu na kolei, tworzą niezastąpiony zespół.
