Infografika: Kategorie przejść i przejazdów kolejowo-drogowych w Polsce 2024: Kat: A - 2064 (19%), B - 1652 (15%), C- 1760 (17%), D - 4762 (45%), E- 458 (4%). 10 696 to liczba przejazdów/przejść kolejowo drogowych w Polsce. (dane na 31.01.2023)

Czym się charakteryzują przejazdy kolejowo-drogowe poszczególnych kategorii?

O tym jak wygląda przejazd kolejowo-drogowy, jak jest zbudowany, jakie urządzenia są na nim zastosowane oraz w jakie znaki drogowe musi być wyposażony – mówi Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 20 października 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z drogami i ich usytuowanie (Dz.U.2015.0.1744). Pełna treść rozporządzenia jest dostępna pod niniejszym linkiem, a o kategoriach skrzyżowań torów z drogami mówi rozdział 2. Rozporządzenie to pozwala na lokalizowanie skrzyżowania dróg z torami, po których ruch kolejowy jest prowadzony z prędkością nie większą niż 160 km/h i dzieli je na 6 kategorii.

Przejazdy kolejowo-drogowe w podziale na kategorie i województwa - prezentacja

Przejazdy kategorii A

to przejazdy, na których za otwarcie i zamknięcie przejazdu zawsze odpowiada upoważniony pracownik kolei, posiadający uprawnienia do kierowania ruchem. Jeśli przejazd jest wyposażony w rogatki, to zawsze zamykają one całą szerokość jezdni – obydwa pasy ruchu. Do kategorii A zaliczamy także przejazdy bez rogatek jeśli są oznakowane znakiem A 30 – Inne niebezpieczeństwo, pod którym znajduje się tabliczka T-10. W tym przypadku uprawniony pracownik kolei wstrzymuje ruch pojazdów na czas przejazdu taboru kolejowego.

Rysunkowy schemat przejazdu kategorii A, zgodny z opisem z tekstu powyżej.

Przejazdy kategorii B

to przejazdy, na których ruch jest kierowany przez samoczynne systemy przejazdowe, wyposażone w sygnalizatory drogowe i rogatki zamykające ruch drogowy. Rogatki na przejeździe kategorii B, w zależności od warunków lokalnych, mogą zamykać tylko jeden pas ruchu lub całą szerokość jezdni.

Rysunkowy schemat przejazdu kategorii B, zgodny z opisem z tekstu powyżej.

Przejazdy kategorii C

są to przejazdy w pełni automatyczne, nie znajdziemy na nich rogatek, ruchem sterują wyłącznie samoczynne sygnalizatory świetlne.

Rysunkowy schemat przejazdu kategorii C, zgodny z opisem z tekstu powyżej.

Przejazdy kategorii D

są zawsze oznakowane krzyżem św. Andrzeja. Na części przejazdów kategorii D występuje także znak STOP.

Rysunkowy schemat przejazdu kategorii D, zgodny z opisem z tekstu powyżej.

Przejazdy kategorii E

Kategoria E to przejścia przez tory użytku publicznego, które mogą być wyposażone w sygnalizację świetlną, rogatki, kołowrotki, barierki lub labirynty.

Rysunkowy schemat przejazdu kategorii E, zgodny z opisem z tekstu powyżej.

Przejazdy kategorii F

Do kategorii F zalicza się przejazdy kolejowo-drogowe i przejścia zlokalizowane na drogach wewnętrznych. Przejazdy kolejowo-drogowe i przejścia kategorii F wyposaża się:

  1. w rogatki stale zamknięte, otwierane w razie potrzeby przez użytkowników lub
  2. zgodnie z warunkami technicznymi określonymi dla kategorii A albo B.

Przejazdy kolejowo-drogowe i przejścia kategorii F są użytkowane na podstawie umowy zawartej między zarządcą kolei a użytkownikiem przejazdu kolejowo-drogowego lub przejścia, która określa w szczególności sposoby ich zabezpieczenia i użytkowania.

Rysunkowy schemat przejazdu kategorii F, zgodny z opisem z tekstu powyżej.

Znaki drogowe występujące przed przejazdami kolejowo-drogowymi[1]

 

ZNAKI OSTRZEGAWCZE

Znak ostrzegawczy A-9 „Przejazd kolejowy z zaporami” przedstawia żółty trójkąt z czerwoną obwódką. W centralnej części znaku widnieje fragment „płotka” w kolorze czarnym, symbolizujący zaporę kolejową.

Znak A-9 „Przejazd kolejowy z zaporami” – ostrzega o przejeździe wyposażonym w zapory lub półzapory[2]. Za ustawienie i czytelność znaku odpowiada zarządca drogi.

Znak ostrzegawczy A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór” przedstawia żółty trójkąt z czerwoną obwódką. W centralnej części znaku widnieje piktogram pociągu w kolorze czarnym.

Znak A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór” – ostrzega o przejeździe niewyposażonym ani w zapory ani półzapory[3]. Za ustawienie i czytelność znaku odpowiada zarządca drogi.

Dwa znaki. Na górze ostrzegawczy A-30 „Inne niebezpieczeństwo” przedstawia żółty trójkąt z czerwoną obwódką. W centralnej części znaku widnieje piktogram wykrzyknika w kolorze czarnym. Poniżej widnieje drugi znak – tabliczka T-10, wskazująca bocznicę kolejową lub tor o podobnym charakterze. Przedstawia żółty prostokąt z czarną cienką obwódką, w którego centralnej części widnieje piktogram pociągu w kolorze czarnym.

Znak A-30 „Inne niebezpieczeństwo”, tabliczka T-10 wskazująca bocznicę kolejową lub tor o podobnym charakterze. W miejscu tak oznakowanym ruch na drodze jest wstrzymywany przez pracownika kolei podczas przejeżdżania (przetaczania) pociągu. Za ustawienie i czytelność znaków odpowiada zarządca drogi.

Dwa znaki. Na górze ostrzegawczy A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór”. Poniżej widnieje drugi znak – tabliczka T-7, wskazującą układ torów i drogi. Przedstawia żółty kwadrat z czarną cienką obwódką, w którego centralnej części widnieje piktogram czarna gruba pionowa linia, symbolizująca drogę, przecięta pod kątem dwoma cieńszymi liniami w kolorze czarnym, symbolizującymi tor kolejowy.

Znak A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór”, tabliczka T-7 wskazująca układ torów i drogi na przejeździe. Za ustawienie i czytelność znaków odpowiada zarządca drogi[4]. Przed przejazdami szczególnie niebezpiecznymi ze względu na: ostry kąt przecięcia się drogi z linią kolejową (poniżej 60°), bliskość toru kolejowego przebiegającego równolegle do osi drogi lub przebieg linii kolejowej w łuku należy stosować pod znakiem A-9 lub A-10 tabliczkę T-7 wskazującą układ torów i drogi na przejeździe[5].

DODATKOWE ZNAKI PIONOWE

Sześć znaków dodatkowych w formie wysokich białych prostokątów z czerwoną obwódką: pierwsze trzy dotyczą lewej strony jezdni, a kolejne trzy dotyczą prawej strony jezdni: pierwszy – z trzema, drugi – z dwoma i trzeci z jedną skośną czerwoną kreską. G-1d „słupek wskaźnikowy z trzema kreskami umieszczany po lewej stronie jezdni” G-1e „słupek wskaźnikowy z dwiema kreskami umieszczany po lewej stronie jezdni” G-1f „słupek wskaźnikowy z jedną kreską umieszczany po lewej stronie jezdni G-1a „słupek wskaźnikowy z trzema kreskami umieszczany po prawej stronie jezdni” G-1b „słupek wskaźnikowy z dwiema kreskami umieszczany po prawej stronie jezdni”, G-1c „słupek wskaźnikowy z jedną kreską umieszczany po prawej stronie jezdni”

Znaki G-1d/e/f – „słupki wskaźnikowe z trzema/dwoma kreskami / jedną kreską umieszczane po lewej stronie jezdni”. Znaki G-1a/b/c – „słupki wskaźnikowe z trzema/ dwoma kreskami / jedną kreską umieszczane po prawej stronie jezdni”. Za ustawienie i czytelność znakówodpowiada zarządca drogi.

Dwa znaki ostrzegawcze A-10 i A-9 oraz cztery znaki dodatkowe – słupki wskaźnikowe. Na ilustracji od lewej pierwszy słupek wskaźnikowy G-1a (w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką) z trzema skośnymi czerwonymi kreskami. Nad nim znak A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór” w formie żółtego trójkąta z czerwoną obwódką. W centralnej części znaku widnieje piktogram pociągu w kolorze czarnym. Za nimi oddzielony czerwoną linią przerywaną drugi słupek wskaźnikowy G-1a (w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką) z trzema skośnymi czerwonymi kreskami. Nad nim znak A-9 „Przejazd kolejowy z zaporami”. Następnie trzeci słupek wskaźnikowy z dwoma kreskami G-1b (w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką). Ostatni czwarty słupek wskaźnikowy z jedną kreską G-1c(w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką). Nad znakami są trzy osie wskazujące odległość znaku od przejazdu kolejowego. Pierwsza oś pomiędzy przejazdem a słupkiem wskaźnikowy z trzema kreskami G-1a, opisująca dystans 150-300 m przy dopuszczalnej prędkości pow. 60 km/h lub 100 m dla pozostałych dróg. Druga oś pomiędzy słupkiem wskaźnikowym z dwoma kreskami G-1b a przejazdem, opisana jako 2/3 odległości. Trzecia oś pomiędzy słupkiem wskaźnikowym z jedną kreską G-1c a przejazdem, opisana jako 1/3 odległości.

„Słupki wskaźnikowe” określają odległość znaku ostrzegawczego do przejazdu. Jeżeli pod znakiem A-9 lub A-10 umieszczono słupek z trzema kreskami, to słupek z dwiema kreskami znajduje się w 2/3 odległości pomiędzy znakiem ostrzegawczym a przejazdem, a słupek z jedną kreską w 1/3 odległości[6].

Na ilustracji od lewej strony: G-1b „słupek wskaźnikowy z dwoma kreskami” (w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką). Nad nim znak ostrzegawczy A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór” przedstawia żółty trójkąt z czerwoną obwódką. W centralnej części znaku widnieje piktogram lokomotywy w kolorze czarnym. Obok G-1c „słupek wskaźnikowy z jedną kreską” (w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką). Po prawej stronie obrazka pojedynczy tor. Pomiędzy znakami są dwie osie wskazujące odległość znaku od siebie i od przejazdu. Pierwsza oś pomiędzy znakiem słupkiem wskaźnikowym z dwoma kreskami a słupkiem wskaźnikowym z jedną kreską, opisana jako 1/2 odległości. Druga oś słupkiem wskaźnikowym z jedną kreską, a przejazdem, opisana jako „1/2 odległości”.

Jeżeli ze względu na warunki lokalne znak ostrzegawczy umieszczono bliżej przejazdu to pod znakiem umieszcza się słupek z dwiema kreskami, a w połowie odległości słupek z jedną kreską.

Znak ostrzegawcze A-10 „Przejazd kolejowy bez zapór” przedstawia żółty trójkąt z czerwoną obwódką. W centralnej części znaku widnieje piktogram lokomotywy w kolorze czarnym. Pod nim „słupek wskaźnikowy z jedną kreską” G-1c (w formie wysokiego białego prostokąta z czerwoną obwódką). Pomiędzy zestawem znaków a przejazdem oś opisana słowem „bezpośrednio”.

Jeżeli znak ostrzegawczy umieszczono w bezpośredniej bliskości przejazdu to stosuje się tylko słupek wskaźnikowy z jedną kreską[7].

Znak G-3 „Krzyż św. Andrzeja” przedstawiony jest w formie znaku X z biało-czerwonymi ramionami pomalowanymi w poprzek. Krzyż posiada cztery ramiona.

Znak G-3 „Krzyż św. Andrzeja przed przejazdem kolejowym jednotorowym” – informuje że na przejeździe występuje tylko jeden tor.Za ustawienie i czytelność znaku odpowiada zarządca linii kolejowej.

Znak G-4 „Krzyż św. Andrzeja” przedstawiony jest w formie znaku X z biało-czerwonymi ramionami pomalowanymi w poprzek. Dodatkowa para ramion poniżej znaku X – krzyż ma w sumie sześć ramion.

Znak G-4 „Krzyż św. Andrzeja przed przejazdem kolejowym wielotorowym” – informuje że przejazd składa się z więcej niż jednego toru. Za ustawienie i czytelność znaku odpowiada zarządca linii kolejowej.

Znaki G-3 lub G-4 ustawiane są na przejazdach kategorii C, D oraz przejściach przez tory dla pieszych (kategoria E), w odległości 5 m od główki skrajnej szyny. Oba te znaki wyznaczają miejsce ewentualnego zatrzymania się pojazdu w związku z ruchem pociągu lub innego pojazdu szynowego[8].

Jeżeli razem ze znakiem G-3 lub G-4 nie jest umieszczony znak B-20 „STOP” to zatrzymanie pojazdu przed przejazdem jest wymagane tylko w związku z przejazdem pojazdu szynowego[9].

Zestaw znakówG-3 lub G-4 „krzyż św. Andrzeja” wraz z B-20 „STOP” nakazuje zatrzymać się przed przejazdem i ze szczególną uwagą upewnić o bezpiecznym przejechaniu. Umieszcza się je przed przejazdem kategorii D, na którym nie są zachowane warunki widoczności[10]. W tym przypadku za znak B-20 „STOP” opowiada zarządca drogi, a za znak G-3 lub G-4 „krzyż św. Andrzeja” odpowiada zarządca linii kolejowej[11].

Ilustracja przedstawia dwie pary znaków. Pierwsza para składa się ze znaku dodatkowego G-2 „sieć pod napięciem”. Jest to biały prostokąt z czarną obwódką. W znak wpisany jest żółty trójkąt z czarna obwódką z piktogramem pioruna w środku. W dolnej części prostokątnego znaku na żółtym tle czarny napis „Nie dotykać przewodów trakcyjnych! Zagrożenie dla życia!”. Pod znakiem dodatkowa tabliczka informacyjna biała prostokątna z czarnym napisem „Przewody na wysokości 5,25m”. Druga para składa się ze znaku dodatkowego G-2 „sieć pod napięciem”. Pod znakiem tablicza informacyjna żółta prostokątna z czarnym napisem „Przewody sieci trakcyjnej na wysokości 5,25 m”. Pachołki na których umieszczone są oba zestawy znaków są koloru szarego. 

Znak G-2 „sieć pod napięciem” oraz tablica informacyjna oznaczają, że nad przejazdem kolejowym jest zawieszona sieć trakcyjna pod napięciem elektrycznym[12]. Na przejazdach lub przejściach, na których przewody sieci są zawieszone na wysokości mniejszej niż 5,6 m, umieszcza się dodatkowo tablicę informacyjną podającą wysokość ich zawieszenia[13]. Informacja ta jest szczególnie istotna dla pojazdów lub pieszych przenoszących wysokie lub długie ładunki. Za ustawienie i czytelność tych znaków odpowiada zarządca linii kolejowej.

SYGNAŁY ŚWIETLNE I DŹWIĘKOWE
NADAWANE PRZEZ URZĄDZENIA UMIESZCZONE NA DRODZE

Sygnalizacja świetlna i dźwiękowa to świtało drogowe umieszczone na czerwono białym pachołku pomalowanym w poprzek. Na szczycie pachołka obok siebie dwa czarne okręgi, w okręgach widoczne okrągłe czerwone świtała – świecące światłem naprzemiennym - prawe oświetlenie jaśniejsze. Obok sygnalizatora czerwona ikona głośnika z trzema łukowatymi liniami.

Sygnalizacja świetlna i dźwiękowa: sygnał czerwony migający lub dwa na przemian migające sygnały czerwone oznaczają zakaz wjazdu za sygnalizator lub inne urządzenie nadające te sygnały[14]. Sygnał dźwiękowy nadawany w postaci dzwonu (lub innego imitującego dźwięk dzwonu) na przejeździe ostrzega o zbliżaniu się pociągu lub innego pojazdu szynowego albo o opuszczaniu zapór (półzapór)[15]. Za ustawienie i funkcjonowanie sygnalizacji odpowiada zarządca linii kolejowej.

 

OZNAKOWANIE PODCZAS AWARII

Ilustracja przedstawia dwa znaki zakazu B-32b „Rogatka uszkodzona” i B-32c „Sygnalizacja uszkodzona" obok siebie. Oba znaku w formie białego koła z czerwoną obwódką. Czarne napisy, przedzielony czarną poziomą linią w centralnej części znaku – odpowiednio dla B-32b: „Rogatka uszkodzona”, a dla B-32c: „Sygnalizacja uszkodzona". Pachołki na których umieszczone są oba znaki są koloru szarego.

Znaki B-32b „Rogatka uszkodzona” lubB-32c „Sygnalizacja uszkodzona" wystawiane podczas awarii rogatki lub sygnalizacji na przejazdach kategorii A. Zatrzymanie pojazdu powinno nastąpić w miejscu wyznaczonym w tym celu, a jeżeli nie jest ono wyznaczone – przed znakiem. Dalszy ruch może nastąpić za zgodą uprawnionej osoby lub po nadaniu sygnału zezwalającego na ruch[16]. Za ustawienie i czytelność tych znaków odpowiada zarządca linii kolejowej.

 

[1]Opracowano na podstawie Ustawy Prawo o ruchu drogowym i Rozporządzeń Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z drogami i ich usytuowaniem.

[2]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§6)

[3]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§6)

[4]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§6) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001744 (§88)

[5]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001744/O/D20151744.pdf (§81)

[6]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§78 p.1)

[7]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190002310/O/D20192310.pdf (§78 p.3)

[8]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§78 p.5)

[9]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220002377 

[10]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001744/O/D20151744.pdf (§81 p.2)

[11]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20021701393/O/D20021393.pdf

[12]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§78 p.4)

[13]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001744 (§83 p.1)

[14]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20021701393 (§113 p.1) oraz https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001744/O/D20151744.pdf (§51)

[15]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190002310/O/D20192310.pdf (§113)

[16]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001744/O/D20151744.pdf (załącznik 4)